Uroš I Vukanović

Ukoliko ste tražili članak o kralju iz dinastije Nemanjića, vidite članak Uroš I Nemanjić (1243-1276).

Uroš I Vukanović bio je raški veliki župan iz dinastije Vukanovića koji je vladao od 1112. do oko 1145. godine. Ime Uroš je srpsko i staroslovensko i koristili su ga i zapadno-slavenski kraljevi u Pomeraniji.

Mađari su, nakon što su odbačeni iz zapadne Evrope, težište svoje politike ovog vremena prenijeli na Balkansko poluostrvo. Njihova borbena linija prelazi Savu i Dunav. Prisilili su Hrvatsku na zajedničku državu sa mađarskim kraljem. Teže da se postepeno učvrste i u moravskoj dolini. Tako ulaze u sukobe sa Vizantijom pa im je želja da sa Srbijom budu u srdačnim odnosima, dok istovremeno žele Vizantinci da među Srbima nađu za sebe što pouzdanije poglavice. Oko 1127. god. došlo je do prvog rata između Vizantije i Mađarske.

Nakon surovih i krvavih međusobnih borbi pala je kraljevina Duklja, pa se zajedno sa Raškom ponovo našla pod Vizantijskom vlašću. U Rasu je sjedio predstavnik Vizantije. Podstaknuti od mađarskih ljudi Srbi su digli ustanak . Jednim prepadom oni zauzeše Ras. Grčki predstavnik, Kritopl, pobjegao je u Carigrad, gde ga je car dao obući u žensko odijelo, posaditi na magarca i tako voditi po prijestonici. Car sam krenu na Srbe, vjerovatno posle pohoda na Dunav, i pokori ih. Izvjesne zarobljenike preselio je čak u Nikomidiju.

Kralj mađarske Stevan II oženio je svog brata od strica, slijepog Belu, srpskom princezom Jelenom, Uroševom kćerkom, malo pred svoju smrt (1. marta 1131.). Ova srpsko-mađarska dvorska veza bila je od znatnog uticaja na razvoj daljih događaja. Kraljica Jelena i naročito njen brat Beloš, koji živi na mađarskom dvoru, vrše jak uticaj u Mađarskoj. Njihova politika je čvrsta, i miroljubiva. Za vlade Bele II i Jelenino dobili su Mađari Ramu, a možda i ostalu Bosnu. U osnivačkoj povelji manastira Čatara u Mađarskoj, na skupu u Ostrogonu, 1137. god., Bela II po daje bosansko vojvodstvo svom sinu Ladislavu. Ovu povelju osporava hrvatska istoričarka Nada Klaić, smatrajući je falsifikatom.^[1]

Posle smrti kralja Bele (1141. god.), regentsku vlast za njegova maloletnog naslednika Gezu I, vršili su kraljeva udovica Jelena i brat joj, palatin Beloš, koji je u dva navrata bio i hrvatski ban.

• Georgije Ostrogorski, Prosveta Beograd, 1996 -Istorija Vizantije
• Vladimir Ćorović, Beograd, novembar 2001 - Istorija srpskog naroda
• Stanoje Stanojević, „Istorija srpskoga naroda“ (treće izdanje, reprint izdanja iz 1926), Beograd, 1989. ISBN 86-83639-01-0
• Božidar Ferjančić, „Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije II“ (fototipsko izdanje originala iz 1959), Beograd, 2007. ISBN 978-86-83883-08-0
• Andrija Veselinović Radoš Ljušić, „Srpske dinastije“ , Novi Sad, 2001. ISBN 86-83639-01-0
• Tibor Živković, „Portreti srpskih vladara (IX-XII)“ , Beograd, 2006. ISBN 86-17-13754-1