Tifinagh
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Panneau_de_signalisation_multilingue_%C3%A0_Issers_%28Alg%C3%A9rie%29.jpg/250px-Panneau_de_signalisation_multilingue_%C3%A0_Issers_%28Alg%C3%A9rie%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Kidal.jpg/250px-Kidal.jpg)
Tifinagh – abdżad używany do zapisu niektórych spośród języków berberyjskich, m.in. języka tamazight i języka tuareskiego. Współczesny, zmodyfikowany alfabet, nazywany również neo-tifinagh, opiera się na starożytnym piśmie staroberberskim, znanym z inskrypcji[1]. Tifinagh, do niedawna wypierany przez alfabety łaciński i arabski, od roku 2003 jest wykorzystywany w szkolnictwie marokańskim na poziomie podstawowym do nauczania języka tamazight[2].
Alfabet
Code | znak | Unicode | transliteracja | nazwa | ||
---|---|---|---|---|---|---|
łaciński | arabski | IPA | ||||
U+2D30 | ![]() | ⴰ | a | ا | æ | ya |
U+2D31 | ![]() | ⴱ | b | ب | b lub β | yab |
U+2D32 | ![]() | ⴲ | b | ٻ | b lub β | yab fricative |
U+2D33 | ![]() | ⴳ | g | گ | ɡ | yag |
U+2D34 | ![]() | ⴴ | g | ڲ | ɡ | yag fricative |
U+2D35 | ![]() | ⴵ | dj | ج | d͡ʒ | Berber Academy yadj |
U+2D36 | ![]() | ⴶ | dj | ج | d͡ʒ | yadj |
U+2D37 | ![]() | ⴷ | d | د | j | yad |
U+2D38 | ![]() | ⴸ | d | د | j | yad fricative |
U+2D39 | ![]() | ⴹ | ḍ | ض | ðˤ | yaḍ |
U+2D3A | ![]() | ⴺ | ḍ | ض | ðˤ | yaḍ fricative |
U+2D3B | ![]() | ⴻ | e | ه | ə | yey |
U+2D3C | ![]() | ⴼ | f | ف | f | yaf |
U+2D3D | ![]() | ⴽ | k | ک | k | yak |
U+2D3E | ![]() | ⴾ | k | ک | k | Tuareg yak |
U+2D3F | ![]() | ⴿ | k | ک | k | yak fricative |
U+2D40 | ![]() | ⵀ | h b | ھ ب | h b | yah = Tuareg yab |
U+2D41 | ![]() | ⵁ | h | ھ | h | Berber Academy yah |
U+2D42 | ![]() | ⵂ | h | ھ | h | Tuareg yah |
U+2D43 | ![]() | ⵃ | ḥ | ح | ħ | yaḥ |
U+2D44 | ![]() | ⵄ | ˤ (ε) | ع | ʕ | yaε |
U+2D45 | ![]() | ⵅ | kh (x) | خ | χ | yax |
U+2D46 | ![]() | ⵆ | kh (x) | خ | χ | Tuareg yax |
U+2D47 | ![]() | ⵇ | q | ق | q | yaq |
U+2D48 | ![]() | ⵈ | q | ق | q | Tuareg yaq |
U+2D49 | ![]() | ⵉ | i | ي | i | yi |
U+2D4A | ![]() | ⵊ | j | ج | ʒ | yaj |
U+2D4B | ![]() | ⵋ | j | ج | ʒ | Ahaggar yaj |
U+2D4C | ![]() | ⵌ | j | ج | ʒ | Tuareg yaj |
U+2D4D | ![]() | ⵍ | l | ل | l | yal |
U+2D4E | ![]() | ⵎ | m | م | m | yam |
U+2D4F | ![]() | ⵏ | n | ن | n | yan |
U+2D50 | ![]() | ⵐ | ny | ني | nj | Tuareg yagn |
U+2D51 | ![]() | ⵑ | ng | ڭ | ŋ | Tuareg yang |
U+2D52 | ![]() | ⵒ | p | پ | p | yap |
U+2D53 | ![]() | ⵓ | u w | و ۉ | w | yu = Tuareg yaw |
U+2D54 | ![]() | ⵔ | r | ر | r | yar |
U+2D55 | ![]() | ⵕ | ṛ | ڕ | rˤ | yaṛ |
U+2D56 | ![]() | ⵖ | gh (ɣ) | غ | ɣ | yaɣ |
U+2D57 | ![]() | ⵗ | gh (ɣ) | غ | ɣ | Tuareg yaɣ |
U+2D58 | ![]() | ⵘ | gh (ɣ) j | غ ج | ɣ ʒ | Aïr yaɣ = Adrar yaj |
U+2D59 | ![]() | ⵙ | s | س | s | yas |
U+2D5A | ![]() | ⵚ | ṣ | ص | sˤ | yaṣ |
U+2D5B | ![]() | ⵛ | sh (š) | ش | ʃ | yaš |
U+2D5C | ![]() | ⵜ | t | ت | t | yat |
U+2D5D | ![]() | ⵝ | t | ت | t | yat fricative |
U+2D5E | ![]() | ⵞ | ch (tš) | تش | t͡ʃ | yatš |
U+2D5F | ![]() | ⵟ | ṭ | ط | tˤ | yaṭ |
U+2D60 | ![]() | ⵠ | v | ۋ | v | yav |
U+2D61 | ![]() | ⵡ | w | ۉ | w | yaw |
U+2D62 | ![]() | ⵢ | y | ي | j | yay |
U+2D63 | ![]() | ⵣ | z | ز | z | yaz |
U+2D64 | ![]() | ⵤ | z | ز | z | Tawellemet yaz = Harpoon yaz |
U+2D65 | ![]() | ⵥ | ẓ | ﻈ | zˤ | yaẓ |
U+2D6F | ![]() | ⵯ | +ʷ | ۥ+ | ʷ | Labio-velarization mark = Tamatart = <super> 2D61 |
Podwójne litery(ligatury są dozwolone)
Code | znak | Unicode | transliteracja | nazwa | ||
---|---|---|---|---|---|---|
łaciński | arabski | IPA | ||||
U+2D5C U+2D59 | ![]() ![]() | ⵜⵙ | ts | تس | t͡s | yats |
U+2D37 U+2D63 | ![]() ![]() | ⴷⵣ | dz | دز | d͡z | yadz |
U+2D5C U+2D5B | ![]() ![]() | ⵜⵛ | ch (tš) | تش | t͡ʃ | yatš |
U+2D37 U+2D4A | ![]() ![]() | ⴷⵊ | dj | دج | d͡ʒ | yadj |
Podstawowy Tifinagh (IRCAM) | Rozszerzony Tifinagh (IRCAM) | Inne Tifinagh litery | Nowoczesne Tuareg litery |
Kodowanie Unicode
Tifinagh został dodany do standardu Unicode w marcu 2005, w jego wersji 4.1.
Blok Unicode odpowiedzialny za Tifinagh to U+2D30 do U+2D7F. Puste pola reprezentują wartości zarezerwowane.
Tifinagh Tabela na Unicode.org (PDF) | ||||||||||||||||
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+2D3x | ⴰ | ⴱ | ⴲ | ⴳ | ⴴ | ⴵ | ⴶ | ⴷ | ⴸ | ⴹ | ⴺ | ⴻ | ⴼ | ⴽ | ⴾ | ⴿ |
U+2D4x | ⵀ | ⵁ | ⵂ | ⵃ | ⵄ | ⵅ | ⵆ | ⵇ | ⵈ | ⵉ | ⵊ | ⵋ | ⵌ | ⵍ | ⵎ | ⵏ |
U+2D5x | ⵐ | ⵑ | ⵒ | ⵓ | ⵔ | ⵕ | ⵖ | ⵗ | ⵘ | ⵙ | ⵚ | ⵛ | ⵜ | ⵝ | ⵞ | ⵟ |
U+2D6x | ⵠ | ⵡ | ⵢ | ⵣ | ⵤ | ⵥ | ⵦ | ⵧ | ⵯ | |||||||
U+2D7x | ⵰ | ⵿ |
Zobacz też
- Tuaregowie
- Berberowie
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Współczesny alfabet tifinagh na portalu Omniglot
- Starożytne pismo tifinagh
- p
- d
- e
Pisma świata
Alfabetyczne |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Spółgłoskowe (abdżady) | |||||||||||
Półalfabetyczne | |||||||||||
Alfabetyczno-sylabiczne (abugidy) |
| ||||||||||
Sylabiczne |
| ||||||||||
Logograficzne |
| ||||||||||
Nieodczytane (nieznana struktura) | |||||||||||
Protopisma | |||||||||||
Alfabety fonetyczne | |||||||||||
Pseudoalfabety | |||||||||||
Zapis liczb | |||||||||||
Projekty ideograficzne |
|
Encyklopedie internetowe (pismo naturalne):
- Britannica: topic/tifinagh
- БРЭ: 2650342