Muzyka fikcyjna

Muzyka fikcyjna[1] – muzyka stworzona na potrzeby utworu opisującego fikcję, występująca w narracji i skomponowana (lub odgrywana) przez jednego lub więcej bohaterów[2]. Ma ona charakter diegetyczny[3].

Istotą muzyki fikcyjnej zwykle ma być przekonanie odbiorcy, że mógłby on jej doświadczyć w świecie rzeczywistym, jednakże może ona również przybierać żartobliwy i parodystyczny charakter (koncert z filmu Świat Henry’ego Orienta). Fikcyjna muzyka może mieć istotne znaczenie dla fabuły (na przykład, w filmie reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego Trzy kolory. Niebieski, fabuła dotyczy fikcyjnego kompozytora Patrice’a de Courcy i jego muzyki)[2][4]. W książce The Hydrogen Sonata(inne języki) Iaina M. Banksa, tytułowa sonata jest wyjątkowo skomplikowanym utworem, który jest przykładem wyzwania dla praktycznie nieśmiertelnych istot w społeczeństwach post-scarcity(inne języki), a także potencjalnie metaforą na interakcję zaawansowanych cywilizacji z materialną rzeczywistością[5].

W literaturze, opis fikcyjnej muzyki może być bardzo poetycki (zob. ekfraza)[2]. Za taki uważany jest np. opis fikcyjnej muzyki w książkach takich jak Doktor Faustus Thomasa Manna czy Mechaniczna pomarańcza Anthony’ego Burgessa[2][6].

W przypadku mediów audiowizualnych, muzyka fikcyjna może być częściowo rzeczywista[2][4]. Fikcyjna muzyka w takich mediach może składać się z fragmentów słyszalnych przez widzów, sugerujących istnienie dłuższych, pełnych (i fikcyjnych) form, nie zaprezentowanych w słyszalnym dziele[3]. Na przykład w filmie Trzy kolory. Niebieski Kieślowskiego, muzykę fikcyjnego kompozytora Patrice’a de Courcy można usłyszeć w filmie – w rzeczywistości jednak „fikcyjna muzyka” de Courcy’ego została skomponowana przez Zbigniewa Preisnera. Podobnie „fikcyjną muzykę” fikcyjnego kompozytora Van den Budenmayera można usłyszeć w innym filmie Kieślowskiego, Podwójne życie Weroniki. Tam także w rzeczywistości jest to muzyka skomponowana przez Preisnera[2]. Podobne przykłady to m.in. Cornish Rhapsody Huberta Batha(inne języki) z filmu Love Story(inne języki), Fantasy for Violin and Orchestra Nigela Hessa(inne języki) z filmu Lawendowe wzgórze, czy Magic Isle Symphony Maxa Steinera z filmu Droga do sukcesu(inne języki). Niektóre kompozycje z filmów są oparte na dziełach literackich, np. fragment koncertu z filmu Świat Henry’ego Orienta, w rzeczywistości skomponowany przez Kena Laubera(inne języki), oparty jest na opisie tego koncertu z powieści Nory Johnson(inne języki) wydanej pod tym samym tytułem. Niektóre z takich fikcyjnych, w rzeczywistości niedokończonych utworów doczekały się rzeczywistych recenzji pisanych przez krytyków muzycznych (np. kilku krytyków i dziennikarzy, w tym krytyk i kompozytor Hans Keller(inne języki), napisało recenzje 9-minutowego „koncertu”, w rzeczywistości muzyki Leitha Stevensa(inne języki) z filmu Night Song(inne języki); podobnie wielu recenzji doczekały się utwory Preisnera z filmów Kieślowskiego)[4].

Innym przykładem jest zespół Spinal Tap, który był początkowo fikcyjny, ale zyskał popularność i aktorzy odgrywający rolę fikcyjnych muzyków wystąpili też na prawdziwych koncertach (a o samym nie-do-końca fikcyjnym zespole powstał także film, Oto Spinal Tap)[7].

Zobacz też

  • muzyka filmowa

Przypisy

  1. ↑ AndrzejA. Hejmej AndrzejA., Muzyczność dzieła literackiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012, s. 71, ISBN 978-83-231-2826-7 .
  2. ↑ a b c d e f LindsayL. Coleman LindsayL., JoakimJ. Tillman JoakimJ. (red.), Contemporary Film Music: Investigating Cinema Narratives and Composition, Springer, 2017, s. 64–65, 82, ISBN 978-1-137-57375-9 .
  3. ↑ a b WalterW. Bernhart WalterW., David FrancisD.F. Urrows David FrancisD.F., Music, Narrative and the Moving Image: Varieties of Plurimedial Interrelations, BRILL, 2019, s. 51, ISBN 978-90-04-40131-0 .
  4. ↑ a b c BenB. Winters BenB., Music, Performance, and the Realities of Film: Shared Concert Experiences in Screen Fiction, Routledge, 2014, s. 56–61, ISBN 978-1-135-02256-3 .
  5. ↑ A Liberal Order Beyond Earth? Civil Sphere, “The Culture” and the Future of Liberalism: The Russian Sociological Review, sociologica.hse.ru, DOI: 10.17323/1728-192x-2020-4-36-60 [dostęp 2023-06-08] .
  6. ↑ Peter J.P.J. Rabinowitz Peter J.P.J., “A Bird of Like Rarest Spun Heavenmetal”: Music in A Clockwork Orange, Stuart Y.S.Y. McDougal (red.), Cambridge Film Handbooks, Cambridge: Cambridge University Press, 2003, s. 109–130, DOI: 10.1017/cbo9780511615306.006, ISBN 978-0-521-57488-4 [dostęp 2023-06-08] .
  7. ↑ 10 fikcyjnych zespołów rockowych i metalowych – Antyradio [online], www.antyradio.pl, 30 maja 2016 [dostęp 2023-06-15]  (pol.).

Bibliografia

  • Rabinowitz, Peter J. „Fictional music: Toward a theory of listening”. The Bucknell Review 26, no. 1 (1981): 193.