Dallas

Ten artykuł dotyczy miasta w USA. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Dallas
Siedziba hrabstwa
Ilustracja
Dallas
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Przydomek: Big D
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stan

 Teksas

Hrabstwo

Dallas

Data założenia

1841

Prawa miejskie

1856

Kod statystyczny

FIPS: 48-19000
GNIS ID: 1380944

Burmistrz

Eric Johnson (R)

Powierzchnia

999,2 km²

Wysokość

130 m n.p.m.

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


1 302 868
1481 os./km²

Nr kierunkowy

214, 469, 972

Kod pocztowy
Lista kodów
75201-75267, 75270, 75275, 75277, 75283-75287, 75294, 75295, 75301, 75303, 75310, 75312, 75313, 75315, 75320, 75323, 75326, 75336, 75339, 75342, 75346, 75350, 75353-75357, 75359, 75360, 75363, 75364, 75367, 75368, 75370-75374, 75376, 75378-75382, 75386-75398
Strefa czasowa

UTC-06:00
UTC-05:00

Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Dallas”
Położenie na mapie Teksasu
Mapa konturowa Teksasu, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Dallas”
Ziemia32°46′57″N 96°47′51″W/32,782500 -96,797500
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Jezioro Grapevine

Dallas – miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Teksas, siedziba hrabstwa Dallas, nad rzeką Trinity. Z populacją 1,3 mln mieszkańców, jest dziewiątym co do wielkości miastem w kraju[1]. Stanowi rdzeń konurbacji Dallas–Fort Worth obejmującej 8,1 mln mieszkańców – czwartej pod względem ludności i najszybciej rozwijającej się aglomeracji w Stanach Zjednoczonych[2].

Międzynarodowy port lotniczy Dallas-Fort Worth w 2023 roku przewiózł 81,8 mln pasażerów, co daje mu 3. miejsce (za Atlantą i Dubajem) na liście portów lotniczych o największym stężeniu ruchu pasażerskiego na świecie[3]. Funkcjonuje tutaj także port lotniczy Dallas Love Field. Miasto jest ważnym węzłem drogowym i kolejowym. Ośrodek naukowo–kulturalny, handlowy, bankowo–finansowy oraz przemysłowy w sektorach m.in. lotniczym, elektronicznym, maszynowym, chemicznym, spożywczym i odzieżowym[4]. Dallas, niegdyś znane ze swojego kowbojskiego dziedzictwa i rozległych przestrzeni miejskich, szybko przekształca się w centrum innowacji technologicznych i wyrosło na konkurenta Doliny Krzemowej[5].

Z produktem miejskim brutto w wysokości 598 miliardów dolarów, Dallas zajmuje 13. miejsce wśród miast świata i 6. pośród miast amerykańskich[6]. Konurbacja nieprzerwanie plasuje się na piątym miejscu, pod względem liczby firm notowanych na liście Fortune 500 w Stanach Zjednoczonych, w tym siedziby ExxonMobil, AT&T, American Airlines czy Southwest Airlines[7][8]. Według danych z 2019, Dallas jest 10. najczęściej odwiedzanym miastem w USA, z liczbą 27 milionów turystów[9].

Historyczne znaczenie miasta jako ośrodka przemysłu naftowego i bawełnianego wynika z jego położenia wzdłuż linii kolejowych.

 Osobny artykuł: Metroplex Dallas–Fort Worth.

Geografia

Położenie

Miasto położone jest w południowej części Stanów Zjednoczonych, w północno-środkowym Teksasie – ok. 130 km na południe od granicy stanu Oklahoma. Położone na obszarze w większości płaskim, leży na wysokości od 137 do 168 m n.p.m[10]. Rozciąga się na hrabstwa Collin, Denton, Kaufman i Rockwall.

Według United States Census Bureau, miasto zajmuje powierzchnię 999,3 km², z czego 881,9 km² to ląd, zaś 117,4 km² (11,7%) to woda. Region położony na południowych krańcach Wielkich Równin składa się z prerii i lasów dębowych, chociaż znaczna część naturalnego krajobrazu została zajęta przez urbanizację i użytkowanie gruntów rolnych. Na tym obszarze zbiegają się liczne dopływy rzeki Trinity, tworząc jeden ciąg wodny wychodzący z Dallas i zmierzający do Zatoki Meksykańskiej. Rzeka jest kontrolowana przez sieć tam i wałów przeciwpowodziowych[11]. Na obszarze aglomeracji znajduje się kilka dużych jezior i sztucznych zbiorników, w tym: Lewisville (119,7 km²), Ray Hubbard (92 km²), czy Grapevine (29,5 km²)[12].

Klimat

Klimat Dallas/Fort Worth jest wilgotny, subtropikalny z gorącymi latami. Ma także charakter kontynentalny, z szerokim rocznym zakresem temperatur. Opady są bardzo zróżnicowane, zazwyczaj sprzyjając bimodalnemu rozkładowi mokrej wiosny/jesieni i suchego lata/zimy. Zimy są na ogół łagodne, ale pora roku charakteryzuje się znaczną zmiennością temperatur[11].

Najdłużej w Dallas temperatura była poniżej zera przez 13 kolejnych dni 18-30 grudnia 1983 r.[13] Chociaż opady zimowe są rzadkie, zdarzają się każdej zimy, ale wiele sezonów kończy się niewielkimi lub żadnymi mierzalnymi opadami śniegu. Duży grad, niszczycielskie wiatry, powodzie lub tornada zdarzają się prawie co roku w metropolii Dallas/Fort Worth[11]. Najwyższą temperaturę w historii miasta odnotowano podczas fali upałów w 1980 r., gdy pod koniec czerwca osiągnęła 45°C[14].

Średnia temperatura i opady dla Dallas (port lotniczy Dallas-Love, 8 km na północ od centrum)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 13,8 16,0 20,4 24,8 29,0 33,1 35,6 35,8 31,5 25,8 19,5 14,2 25,0
Średnie dobowe temperatury [°C] 8,4 10,6 14,8 19,1 23,8 27,9 30,2 30,4 26,1 20,2 14,1 8,9 19,6
Średnie temperatury w nocy [°C] 2,9 5,1 9,2 13,4 18,6 22,7 24,8 24,9 20,6 14,6 8,7 3,6 14,1
Opady [mm] 52 66 89 78 125 104 56 47 72 122 73 70 954
Średnia liczba dni z opadami 6,7 6,5 7,6 6,7 9,7 8,0 4,9 4,6 5,3 7,5 6,6 6,6 80,7
Wilgotność [%] 66 66 64 65 70 66 60 60 67 66 67 68 65
Średnie usłonecznienie [h] 184 178 228 236 258 298 332 305 246 228 184 173 2850
Źródło: NOAA[15] (liczba dni z opadami dla wartości 0,25 mm, wysokość 148 m n.p.m., 440 km od oceanu, 1981-2010)

Historia

Węzeł drogowy High Five Interchange obejmujący autostradę Central Expressway

Przed europejską eksploracją plemiona indiańskie żyły na terenach dzisiejszego Teksasu od ponad 10 000 lat. Hiszpanie byli pierwszymi Europejczykami, którzy przybyli w 1528 roku, wywierając kolonizacją głęboki wpływ na rdzenną ludność[16].

Miejscowość Dallas założono w 1841 roku[4]. Jako miasto funkcjonuje od 1856 roku[17]. Nazwa miasta prawdopodobnie pochodzi od imienia jednego z pierwszych osadników[18]. W 1855 roku Alex Cockrell zbudował i obsługiwał pierwszy most w Dallas, na rzece Trinity. Zanim drewniana konstrukcja zawaliła się w 1858 roku, most Cockrell przyczynił się do migracji znacznej liczby rodzin pionierskich w głąb stanu i do rozwoju całego obszaru Dallas. W 1871 roku, w tym samym miejscu Dallas Bridge Company zbudowała żelazny most, który obsługiwała Sarah Cockrell[19].

Od połowy XIX wieku przez Dallas przebiegał szlak osadników i poszukiwaczy złota, a miasto stało się głównym ośrodkiem handlu bawełną[4]. Do miasta zaczęli napływać imigranci ze Szwajcarii, Niemiec i Francji, a po wojnie secesyjnej Afroamerykanie[18]. W 1871 roku uruchomiono z Dallas linię kolejową[4]. Założony w 1873 roku Texas Christian University, jest jedną z najstarszych instytucji szkolnictwa wyższego w Teksasie[20].

Od początku XX wieku Dallas było ośrodkiem przetwórstwa żywności oraz produkcji tekstyliów[18]. Napływ imigrantów z Meksyku, przyczynił się do wzrostu liczby ludności[18]. W 1930 roku we wschodnim Teksasie odkryto złoże ropy naftowej, które przyciągneło inwestycje i uczyniło z Dallas główny ośrodek przemysłu naftowego[18]. Od lat 40. XX wieku miasto zaczęło się intensywnie rozwijać, kiedy w rejonie powstało kilka dużych fabryk produkujących samoloty[18]. W 1949 zakończono budowę autostrady North Central Expressway, która przyczyniła się do ekspansji gospodarczej Dallas (w latach dziewięćdziesiątych została całkowicie przebudowana)[21].

22 listopada 1963 roku w Dallas zginął w zamachu prezydent Stanów Zjednoczonych John F. Kennedy. W 1974 otwarto międzynarodowy port lotniczy. W latach 1983–1985 wybudowano Bank of America Plaza, który do dzisiaj jest najwyższym budynkiem w mieście.

Architektura i krajobraz miejski

Miejska panorama centrum Dallas (2017)
Miejska panorama centrum Dallas (2017)
Swiss Avenue
Hotel Adolphus (1912)

Chociaż część architektury Dallas pochodzi z końca XIX i początku XX wieku, większość godnej uwagi architektury miasta pochodzi z epoki modernizmu i postmodernizmu. Kilka mniejszych budowli jest zbudowanych w stylu neogotyckim. Ciąg zabytkowych domów wzdłuż Swiss Avenue ma wszystkie warianty architektury, od wiktoriańskiej po neoklasyczną. Założony na cześć Johna Neely’ego Bryana (założyciela Dallas) – Founders Plaza, to otwarty teren parkowy, w którym znajduje się replika oryginalnej chaty Bryana z lat czterdziestych XIX wieku, a także stary czerwony Gmach Sądu (Old Red) i lastrykowa mapa hrabstwa Dallas z XIX wieku[22]. Ahab Bowen House z 1874 jest jednym z niewielu zachowanych ludowych wiktoriańskich domów w mieście i jednym z najstarszych domów w Dallas[23].

Przykładem budynku komercyjnego w stylu gotyckim jest Kirby Building (1913). Zbudowany w 1904 roku Wilson Building był wzorowany na słynnym francuskim budynku, Palais Garnier w Paryżu. Hotel Adolphus (styl beaux-art) znajdujący się w Main Street District był najwyższym budynkiem w Dallas, aż do budowy sąsiedniego budynku Magnolia Hotel[22]. Architekci Dallas w pierwszej połowie XX wieku inspirowali się różnorodnością stylów występujących w całym kraju, szczególnie silnie zakorzenionych w tradycji europejskiej[24]. W tym czasie Dallas doświadczyło działalności takich architektów jak: Henry B. Thomson, David R. Williams, Maurice Fatio. W połowie wieku działali Edward Durell Stone, Frank Lloyd Wright i Harwell Hamilton Harris[25]. Rozległe rezydencje zostały zaprojektowane we francuskim stylu elektycznym, podczas gdy styl śródziemnomorski stał się szczególnie popularny w Highland Park i Cedar Hill.

Nowoczesny most w centrum Dallas

Most wantowy Margaret Hunt Hill Bridge oddany do użytku w 2012 roku, jest pierwszym z serii mostów zaprojektowanych przez biuro Santiago Calatrava na rzece Trinity, w centrum Dallas.

Historyczna dzielnica West End

W Dallas znajduje się wiele obszarów geograficznych i dzielnic, zaś samo centrum liczy ponad 30 dzielnic. Główne dzielnice obejmują: Downtown Dallas, East Dallas, North Dallas, Far North Dallas, Oak Cliff i West Dallas[26]. Dallas składa się z 20 historycznych dzielnic, wpisanych do amerykańskiego rejestru miejsc zabytkowych, w tym Lake Cliff, Sears Complex i Swiss Avenue[27].

Centrum Dallas

Centrum Dallas zakotwiczone jest w dzielnicy Downtown, wraz z dzielnicami Oak Lawn i Uptown. Obejmuje uznaną za najlepszą dzielnicę artystyczną w kraju – Arts District. Godne uwagi miejsca w dzielnicy artystycznej obejmują Muzeum Sztuki Dallas, Centrum Symfoniczne Mortona H. Meyersona (siedziba Orkiestry Symfonicznej w Dallas), Centrum Rzeźby Nashera, Dee and Charles Wyly Theatre i Muzeum Sztuki Azjatyckiej.

Ponadto w centrum Dallas znajdują się historyczna dzielnica West End, dzielnica Deep Ellum, Main Street District, City Center District, Reunion District, Design District, Victory Park, Klyde Warren Park, czy targ rolniczy Dallas Farmers Market[26].

Wieżowce

Bank of America Plaza jest 3. co do wielkości budynkiem w Teksasie

W Dallas znajduje się kilkanaście drapaczy chmur mających ponad 150 metrów[28]. Bank of America Plaza jest charakterystycznym budynkiem, oświetlonym neonami, jednak nie znajduje się na liście dwustu najwyższych budynków na świecie. Najstarszym uznanym drapaczem chmur jest Hotel Magnolia wybudowany w 1922 roku i wpisany do National Register of Historic Places[29]. Na koniec 2028 roku zaplanowany jest najwyższy z drapaczy chmur mający 80 pięter, który będzie posiadał powierzchnie biurowe, mieszkalne, handlowe i hotelowe[30]. Obecnie do najwyższych wieżowców należą:

Oprócz wieżowców panoramę miasta charakteryzuje 171-metrowa wieża widokowa Reunion, która wyróżnia się swoim modernistycznym charakterem i kopułą geodezyjną w kształcie kosza wieży.

Parki

Dallas Park System to jeden z największych systemów parków miejskich w kraju, obejmujący 410 parków o łącznej powierzchni ponad 21 109 akrów – zagospodarowanych i niezabudowanych parków – w tym 7 jezior i 33 stawy, boiska lekkoatletyczne, place zabaw, boiska do aerobiku, korty tenisowe i inne[31].

Zabytki i atrakcje turystyczne

Dallas
Old Red (1892)
Arboretum i ogród botaniczny w Dallas (1938)
Muzeum Afroamerykanów w Dallas (1974)
Budynek administracyjny hrabstwa Dallas (zbudowany 1903) i Sixth Floor Museum (1989)
Dallas Museum of Art (Muzeum Sztuki – 1903)
Perot Museum of Nature and Science (2012)
Kolej wycieczkowa w Grapevine
  • Teatr Majestic (1921)
  • Centrum Symfoniczne Mortona H. Meyersona (1989)
  • Dallas Zoo (1888), w tym Światowe Akwarium w Dallas (1992)
  • Biblioteka i Muzeum Prezydenckie George Busha (1997)
  • Arts District
  • Klyde Warren Park (2012)

Demografia

 Zobacz więcej w artykule Metroplex Dallas–Fort Worth, w sekcji Demografia.

Dallas jest dziewiątym najbardziej zaludnionym miastem w Stanach Zjednoczonych i trzecim w Teksasie po miastach Houston i San Antonio. Jego obszar metropolitalny obejmuje jedną czwartą populacji Teksasu i jest największym w południowych Stanach Zjednoczonych i Teksasie. Podczas spisu powszechnego w Stanach Zjednoczonych w 2020 r. miasto Dallas liczyło 1 304 379 mieszkańców, co oznacza wzrost o 106 563 od czasu spisu powszechnego w Stanach Zjednoczonych w 2010 roku[32]. Średnia wieku wynosi 33,1 lat, w porównaniu z 35,2 lat dla Teksasu i 38,5 lat dla Stanów Zjednoczonych[33].

Średni dochód gospodarstwa domowego (dane z 2022) w Dallas wynosi 63 985 dolarów, zaś dochód na mieszkańca 41 761 dolarów. 17,5% mieszkańców żyje poniżej relatywnej granicy ubóstwa[32].

Etniczność

Według danych pięcioletnich z 2022 roku, Latynosi jakiejkolwiek rasy stanowili 42,4% ludności miasta, ludność biała nielatynoska – 28,3%, ludność czarna lub Afroamerykanie – 23,6%, 13,1% było rasy mieszanej, Azjaci – 3,7% i 0,6% to była rdzenna ludność Ameryki. 23,8% mieszkańców Dallas urodziło się poza granicami Stanów Zjednoczonych, a w obszarze metropolitalnym było to 18,8%[34].

Do największych grup głównego miasta należały osoby pochodzenia meksykańskiego (34,5%), afroamerykańskiego, angielskiego (5,4%), niemieckiego (5,2%), irlandzkiego (4,3%) i „amerykańskiego” (3,9%). Inne duże grupy obejmowały osoby pochodzenia afrykańskiego subsaharyjskiego (34,3 tys.), salwadorskiego (25,7 tys.), włoskiego (23,3 tys.) i szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (22,6 tys.)[34].

Liczba ludności

Język

Według danych z 2022 roku, 57,6% populacji miasta posługiwało się w domu wyłącznie językiem angielskim (68,4% w obszarze metropolitalnym), 36,4% hiszpańskim, 2,1% innym językiem europejskim, 2,1% językami azjatyckimi i 1,7% innymi językami[34].

Gospodarka

 Zobacz więcej w artykule Metroplex Dallas–Fort Worth, w sekcji Gospodarka.
NorthPark Center
Dallas Coffin Company

Dallas ma więcej centrów handlowych na mieszkańca niż jakiekolwiek inne miasto w Stanach Zjednoczonych, a także jest siedzibą najstarszego centrum handlowego w Ameryce – Highland Park Village (otwarty w 1931)[35]. Do największych galerii w Dallas należą NorthPark Center i Galleria Dallas.

Najwięksi pracodawcy

Według danych z 2022 roku, do największych pracodawców w aglomeracji Dallas–Fort Worth należeli[36][37]:

Nazwa firmy Siedziba
(m) 		Liczba zatrudnionych
1 Sieć szpitali Texas Health Resources Arlington 27 000
2 Lockheed Martin Fort Worth 22 000
3 University of Texas Southwestern Medical Center Dallas 21 539
4 Szpital Miejski w Dallas Dallas 17 000
5 Bank of America Dallas 13 850
6 University of North Texas System Dallas
7 Parkland Health & Hospital System Dallas 12 966
8 Fabryka samochodów General Motors Arlington
9 Firma ubezpieczeniowa State Farm Dallas
10 Niezależny Okręg Szkolny Frisco Frisco 5715

Kultura

Historycznie miasto było przeważnie białe, ale jego populacja zróżnicowała się w XX wieku. Masowe migracje z różnych części Stanów Zjednoczonych i spoza nich, dodały warstwy do krajobrazu kulturowego aglomeracji, tworząc złożone i heterogeniczne społeczeństwo. Jednak dzięki położeniu na południu Stanów Zjednoczonych (południowy zachód), oraz na północy Teksasu – region zachowuje swój charakterystyczny amerykański konserwatyzm, w zakresie kultury i religii[38][39]. Rosnąca populacja Meksykanów ma wpływ na silną obecność kultury latynoskiej, która objawia się m.in. w jedzeniu, muzyce, ubiorze, języku i architekturze. W Dallas odbywa się kilka festiwali meksykańskich[40].

Od 1886 w Fair Park odbywają się coroczne Targi Stanowe Teksasu, które jak się szacuje generują około 50 milionów dolarów wpływu do budżetu miasta[41].

Religia

 Zobacz więcej w artykule Metroplex Dallas–Fort Worth, w sekcji Religia.
Wnętrze megakościoła w Southlake

Mimo migracji i rosnącej różnorodności, wciąż większość mieszkańców deklaruje się jako protestanci – wyjątkiem może być hrabstwo Dallas[42][43]. Według spisu z 1980 roku największe członkostwo deklarowali: Południowa Konwencja Baptystów (607,9 tys.), Zjednoczony Kościół Metodystyczny (229,5 tys.), Kościół katolicki (217,3 tys.), Kościoły Chrystusowe (135,5 tys.) i Kościół Prezbiteriański USA (54,8 tys.)[44]. W artykule Christianity Today z 2002 roku, Dallas zostało przedstawione jako „stolica ewangelikalizmu”[45].

Katolicka Diecezja Dallas jest prowincją należącą do Archidiecezji San Antonio. Kościołem katedralnym jest Katedra Matki Bożej z Guadalupe, będąca filarem latynoskiej społeczności w Dallas[46]. Członkostwo w Kościele katolickim, w latach 2000–2020 wzrosło z 0,8 mln do blisko 1,1 mln[47]. Hrabstwo Dallas skupia ok. 40% katolików w konurbacji, a katolicy stanowią w nim 16,5% populacji (pod względem członkostwa)[48]. Na obszarze aglomeracji znajduje się 127 parafii[47]. University of Dallas to prywatna, katolicka uczelnia.

Protestanckie kościoły głównego nurtu i część historycznych kościołów ewangelikalnych straciły w ostatnich latach na znaczeniu, na rzecz innych religii przyniesionych z migracją, bezwyznaniowości, ale także na rzecz bezdenominacyjnych kościołów ewangelikalnych i megakościołów[49][47]. Szacuje się, że w aglomeracji Dallas–Fort Worth funkcjonuje ponad 50 megakościołów[50].

Wciąż jednak największym ugrupowaniem protestanckim w Dallas pozostają baptyści, na czele z Południową Konwencją Baptystyczną. W mieście ponadto działa wiele innych ugrupowań baptystycznych, w tym głównie Narodowa Misyjna Konwencja Baptystyczna Ameryki, Narodowa Konwencja Baptystyczna USA, Narodowa Konwencja Baptystyczna Ameryki i Stowarzyszenie Misjonarzy Baptystów w Ameryce. W XXI wieku znaczący przyrost odnotowały Kościoły zielonoświątkowe (w tym Zbory Boże, Kościół Boży w Chrystusie, Zjednoczony Kościół Zielonoświątkowy), Kościół Adwentystów Dnia Siódmego i Kościół Prezbiteriański w Ameryce. Protestancką mozaikę w Dallas uzupełniają kurczące się Kościół Episkopalny i Kościół Luterański Synodu Missouri[47].

Katedra Matki Bożej z Guadalupe.

Inne duże religie działające w Dallas, to: islam (139,1 tys.), Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (105 tys.), judaizm (ok. 75 tys.[51]), świadkowie Jehowy (67,8 tys.), hinduiści (35,6 tys.), buddyści (16,8 tys.), Koptyjski Kościół Ortodoksyjny (5,8 tys.) i Etiopski Kościół Ortodoksyjny (5,6 tys.)[47].

Kościół rzymskokatolicki

Siedziba diecezji Dallas.

Polski Narodowy Kościół Katolicki

  • Parafia Matki Bożej Fatimskiej w Dallas

Kościół prawosławny

Filmy

W mieście kręcone były między innymi: Bonnie i Clyde (1967), Silkwood (1983), RoboCop (1987), Człowiek, który lubił latać (1996), Kto pierwszy, ten lepszy (2002), serial Dallas (2012–2014), oraz serial 22.11.63 (2016).

Uczelnie

Kampus Dallas College w dzielnicy historycznej West End
Szpital uniwersytecki Parkland Memorial Hospital

Z liczbą co najmniej 40 szkół wyższych i uniwersytetów (w tym 19 prywatnych), Dallas przoduje w Teksasie pod względem liczby instytucji szkolnictwa wyższego[52]. Do najwyżej ocenianych uczelni przez magazyn U.S. News & World Report należą: Southern Methodist University (89. miejsce w USA), Texas Christian University (98. miejsce) i The University of Texas at Dallas (115. miejsce)[53]. Największe uniwersytety w Dallas, to: Dallas College (10 913 stopni przyznanych w 2022 r.), University of North Texas at Dallas (1137 stopni) i Dallas Baptist University (1025 stopni)[33]. Inne ważne uczelnie obejmują:

  • The University of Texas at Arlington
  • Uniwersytet Północnego Teksasu w Denton
  • Texas Woman's University
  • Texas A&M University-Commerce
  • University of Dallas
  • Southwestern Assemblies of God University
  • Texas Wesleyan University
  • Dallas Theological Seminary
  • Criswell College
  • Dallas International University
  • University of Texas Southwestern Medical Center(inne języki)
  • Parker University

Sport

AT&T Stadium

Według badania WalletHub z 2023 roku, Dallas zajęło piąte miejsce w rankingu najlepszych miast sportowych w USA, za takimi aglomeracjami jak: Los Angeles, Boston, Pittsburgh i Nowy Jork[54].

Dallas znalazło się na drugim miejscu listy najlepszych miast dla fanów futbolu amerykańskiego[55]. Drużyna Dallas Cowboys ma drugą co do wielkości liczbę zwycięstw w Super Bowl – zespół zdobył pięć Super Bowl – ostatni w 1996 roku. Dallas ma również największą liczbę zwycięstw w mistrzostwach dywizji NFC East, oraz zajmuje drugie miejsce w rankingu najlepiej radzących sobie drużyn w NFL[55]. Siedzibą drużyny jest AT&T Stadium, który pozostaje największą konstrukcją kopułową na świecie, mogącą pomieścić 80 tys. osób i z dodatkową przestrzenią stojącą[56]. AT&T Stadium jest jednym z 16 obiektów przygotowanych na Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2026.

Drużyna Dallas Mavericks trzykrotnie wystąpiła w finałach NBA (2006, 2011, 2024). W 2011 roku wygrali serię z Miami Heat i zdobyli swoje pierwsze (i jak dotąd jedyne) mistrzostwo NBA[57]. Koszykówkę kobiecą reprezentują Dallas Wings[58].

Dallas Stars grający w National Hockey League pięciokrotnie wystąpili w finale Pucharu Stanleya (1981, 1991, 1999, 2000 i 2020), oraz zdobyli jedno mistrzostwo w 1999 roku[59].

FC Dallas konkuruje jako członek Konferencji Zachodniej w Major League Soccer (MLS).

W 2023 roku baseballiści Texas Rangers po raz pierwszy w historii zdobyli tytuł w lidze MLB, pokonując Arizona Diamondbacks[60].

W Dallas odbyły się mecze Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1994, Super Bowl XLV (2011 r.), World Series (mistrzostwa baseballu w 2011), turnieju koszykówki mężczyzn Final Four w 2014 r., mistrzostw futbolu akademickiego (2015), oraz turnieju koszykówki kobiet (2017 i 2023)[61][62].

Dallas Open to jeden z zaledwie 10 turniejów tenisa w Stanach Zjednoczonych, w ramach ATP Tour[63]. W Grand Prairie znajduje się tor wyścigów konnych – Lone Star Park.

Lone Star Park
Dyscyplina Nazwa/klub Stadion
Futbol amerykański Dallas Cowboys AT&T Stadium
Hokej na lodzie Dallas Stars American Airlines Center
Koszykówka Dallas Mavericks American Airlines Center
Baseball Texas Rangers Globe Life Field
Piłka nożna FC Dallas Toyota Stadium

Texas Motor Speedway to tor wyścigowy w Fort Worth obsługujący wyścigi NASCAR i IndyCar.

Transport

Lekka kolej miejska

Nazwa Zdjęcie Data

powstania

Opis, uwagi
DART Light Rail 1996 Składa się z oznaczonych kolorami czterech linii: czerwonej, niebieskiej, zielonej i pomarańczowej.

Transport tramwajowy

Nazwa Zdjęcie Data

powstania

Opis, uwagi
Tramwaje w Dallas 2015 Transport obsługiwany przez Dallas Area Rapid Transit (DART).

Transport lotniczy

Zdjęcie Nazwa
Międzynarodowy port lotniczy Dallas-Fort Worth
Port lotniczy Dallas Love Field
Port lotniczy Dallas Executive

Transport drogowy

Zdjęcie Opis, uwagi
Autostrada międzystanowa nr 20 biegnie ze wschodu na zachód. Z północnego–wschodu do miasta prowadzi autostrada I-30. Z północy na południe przebiega I-35, główna trasa z Dallas do Austin i San Antonio. I-45 biegnie na południowy wschód do Houston. US Route 75 (North Central Expressway) wjeżdża do Dallas od północy. I-635 tworzy pętlę wokół Dallas i sąsiednich miast Arlington i Fort Worth[64].

Przestępczość

W 2019 roku wskaźnik morderstw w Dallas wyniósł 14,89 na 100 000, co uplasowało je na 42. miejscu najbardziej niebezpiecznych miast w USA (powyżej 100 tys. mieszkańców). Bardziej niebezpieczne okazały się np. Detroit (41,45), Waszyngton (23,52), czy Atlanta (19,53)[65].

Miasta partnerskie

Współpraca międzynarodowa[66]:

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Dallas city, Texas [online], www.census.gov [dostęp 2021-08-16]  (ang.).
  2. ↑ AhrayaA. Burns AhrayaA., Dallas- Fort Worth leads all metro areas in population growth, adding over 150,000 new residents [online], NBC 5 Dallas-Fort Worth, 14 marca 2024 [dostęp 2024-05-26]  (ang.).
  3. ↑ Top 10 busiest airports in the world shift with the rise of international air travel demand | ACI World [online], 14 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-26]  (ang.).
  4. ↑ a b c d Dallas, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-01-07] .
  5. ↑ Is Dallas the next Silicon Valley? Tech Companies say Yes [online], www.silverdoor.com [dostęp 2024-05-26]  (ang.).
  6. ↑ DespinaD. Wilson DespinaD., Ranked: The World’s Richest Cities, 2024 [online], CEOWORLD magazine, 3 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-26]  (ang.).
  7. ↑ The big city winners and losers of the Fortune 500: Why Houston, Atlanta and Dallas are (almost) beating New York and Chicago [online], Fortune [dostęp 2024-05-26]  (ang.).
  8. ↑ DallasD. Innovates DallasD., Dallas Innovates | StaffD.I.| S. Report Dallas Innovates | StaffD.I.| S., Texas Dominates Nationally, Dallas‑Fort Worth Steps Up With 24 on 2023 Fortune 500 List [online], Dallas Innovates, 6 czerwca 2023 [dostęp 2024-05-26]  (ang.).
  9. ↑ US tourism top cities stats round-up post [online], Xola, 17 czerwca 2022 [dostęp 2024-05-26]  (ang.).
  10. ↑ Dallas topographic map, elevation, terrain [online], Topographic maps [dostęp 2024-05-27]  (ang.).
  11. ↑ a b c NOAA US Department ofN.U.D. Commerce NOAA US Department ofN.U.D., Dallas/Fort Worth Climate Narrative [online], www.weather.gov [dostęp 2024-05-26]  (ang.).
  12. ↑ 12 Best Lakes in Dallas, Texas | Lakes Near Dallas [online], www.holidify.com [dostęp 2024-05-27]  (ang.).
  13. ↑ Dallas Weather and Climate [online], homesourcedallas.com [dostęp 2024-05-26] .
  14. ↑ KellyK. Dearmore KellyK., It's Oppressively Hot In Dallas Right Now, But it's Not 1980 Hot. [online], Dallas Observer [dostęp 2024-06-01]  (ang.).
  15. ↑ NOAA: National Weather Service Climate. Dallas Area, TX.
  16. ↑ Exploring the Rich and Diverse Texas Culture: A Deep Dive into Tradition, History, and Heritage [online], Discover Real Food in Texas [dostęp 2024-06-01]  (ang.).
  17. ↑ JackieJ. McElhaney JackieJ., Michael V.M.V. Hazel Michael V.M.V., TSHA Dallas, TX [online], www.tshaonline.org [dostęp 2021-01-14] .
  18. ↑ a b c d e f Dallas, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-01-13]  (ang.).
  19. ↑ GaylaG. Brooks GaylaG., Dallas' first millionaire [online], Oak Cliff, 24 lutego 2012 [dostęp 2024-06-07]  (ang.).
  20. ↑ 9 Famed 19th Century Universities in Texas [online], Texas Hill Country, 24 marca 2017 [dostęp 2024-06-07]  (ang.).
  21. ↑ 1949: Construction of North Central Expressway was Completed – Engage Dallas [online], blog.smu.edu [dostęp 2024-06-12] .
  22. ↑ a b AndrewA. Ghilino AndrewA., The History and Architecture of Dallas: 165 Years of Growth and Counting [online], FSG Electric & Lighting, 6 maja 2021 [dostęp 2024-06-02]  (ang.).
  23. ↑ JenniferJ. Anderson JenniferJ., The Oldest Existing Structures in Dallas [online], City of Dallas Office of Historic Preservation, 8 maja 2019 [dostęp 2024-06-02]  (ang.).
  24. ↑ DouglasD. Newby DouglasD., Dallas Eclectic Architecture [online], Architecturally Significant Homes [dostęp 2024-06-02]  (ang.).
  25. ↑ DouglasD. Newby DouglasD., Architecturally Significant Homes in Dallas are Best Collection in Country [online], Douglas Newby, 14 listopada 2022 [dostęp 2024-06-02]  (ang.).
  26. ↑ a b Dallas Neighborhood Guide [online], www.dallasites101.com [dostęp 2024-06-02]  (ang.).
  27. ↑ Historic Designations | Preservation Dallas [online], Preservation Dallas | Dedicated to Historic Places, 8 września 2020 [dostęp 2024-06-07]  (ang.).
  28. ↑ Dallas - The Skyscraper Center [online], www.skyscrapercenter.com [dostęp 2024-06-02]  (ang.).
  29. ↑ The Magnolia Hotel Dallas: A Historic Boutique Hotel in Downtown [online], WeGoTrip [dostęp 2024-06-02]  (ang.).
  30. ↑ KenK. Kalthoff KenK., Two Big Additions to Dallas Skyline Planned [online], NBC 5 Dallas-Fort Worth, 21 czerwca 2022 [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  31. ↑ Parks | Dallas Parks, TX - Official Website [online], www.dallasparks.org [dostęp 2024-06-02]  (ang.).
  32. ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: Dallas city, Texas [online], www.census.gov [dostęp 2024-04-03]  (ang.).
  33. ↑ a b Dallas, TX | Data USA [online], datausa.io [dostęp 2024-05-27]  (ang.).
  34. ↑ a b c 2022: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dostęp 2024-05-27] .
  35. ↑ DFW Shopping in the Metroplex | Destination DFW [online], destinationdfw.com [dostęp 2024-06-14]  (ang.).
  36. ↑ North Texas Largest Employers [online], www.bizjournals.com [dostęp 2024-06-08]  (ang.).
  37. ↑ A Complete List of North Texas's Largest Employers [online], Destination DFW - Dallas Fort Worth Relocation Guide, 25 października 2023 [dostęp 2024-06-08]  (ang.).
  38. ↑ Republicans prove Texas is the most conservative one-party state in America [online], Dallas News, 6 września 2021 [dostęp 2024-06-01]  (ang.).
  39. ↑ Exploring the Rich and Diverse Texas Culture: A Deep Dive into Tradition, History, and Heritage [online], Discover Real Food in Texas [dostęp 2024-06-01]  (ang.).
  40. ↑ Exploring Heritage: Hispanic culture influences daily life in Texas [online], The Et Cetera [dostęp 2024-06-01]  (ang.).
  41. ↑ Big Tex's economic impact? Try $50 million, says new study on the State Fair [online], Dallas News, 19 kwietnia 2016 [dostęp 2024-06-01]  (ang.).
  42. ↑ Religious Landscape Study [online], Pew Research Center's Religion & Public Life Project [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  43. ↑ Am I Living in the Most Protestant Place in America? (#2068) - So What Faith [online], 13 lipca 2023 [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  44. ↑ Dallas-Fort Worth-Arlington, TX Metro Area - Metro Area Membership Report (1980) [online], www.thearda.com [dostęp 2024-05-28] .
  45. ↑ EdwardE. Gilbreath EdwardE., The New Capital of Evangelicalism [online], ChristianityToday.com, 21 maja 2002 [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  46. ↑ CatherineC. Wendlandt CatherineC., Downtown’s Cathedral Guadalupe, a Critical Piece of Little Mexico, Is Now a National Shrine [online], D Magazine, 3 listopada 2023 [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  47. ↑ a b c d e Dallas-Fort Worth-Arlington, TX Metro Area - Metro Area Membership Report (2020) [online], www.thearda.com [dostęp 2024-05-28] .
  48. ↑ Congregational Membership Reports | US Religion [online], www.thearda.com [dostęp 2024-05-28] .
  49. ↑ Mainline Decline in the Dallas – Fort Worth Metro Area (#2038) - So What Faith [online], 13 marca 2023 [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  50. ↑ DavidD. Fletcher DavidD., Dallas: The New Capital of Evangelicalism [online], XPastor®, 5 grudnia 2012 [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  51. ↑ Largest Jewish Populated Metropolitan Areas in the United States [online], www.jewishvirtuallibrary.org [dostęp 2024-05-28] .
  52. ↑ AndrewA. Ghilino AndrewA., The History and Architecture of Dallas: 165 Years of Growth and Counting [online], FSG Electric & Lighting, 6 maja 2021 [dostęp 2024-06-01]  (ang.).
  53. ↑ Best Colleges in Dallas [online], US News [dostęp 2024-05-29]  (ang.).
  54. ↑ AlexandraA. Rhone AlexandraA., Annual study names Dallas as fifth-best sports city in U.S. and best sports city in Texas ahead of Houston, San Antonio, Austin [online], Dallas Express, 11 listopada 2023 [dostęp 2024-05-29]  (ang.).
  55. ↑ a b Dallas ranked 2nd best city for football fans [online], spectrumlocalnews.com [dostęp 2024-05-29]  (ang.).
  56. ↑ Summary of the Dallas Sports Scene - Maid Complete [online], www.maidcomplete.com [dostęp 2024-05-29] .
  57. ↑ Dallas Mavericks' Full NBA Championship History and Results [online], Sport DFW, 24 maja 2024 [dostęp 2024-05-29]  (ang.).
  58. ↑ Sports in Texas | Baseball, Basketball & Football [online], www.traveltexas.com, 9 stycznia 2019 [dostęp 2024-05-29]  (ang.).
  59. ↑ Dallas Stars | History & Notable Players | Britannica [online], www.britannica.com, 25 maja 2024 [dostęp 2024-05-29]  (ang.).
  60. ↑ DavidD. Close DavidD., Texas Rangers win first World Series title in franchise history [online], CNN, 2 listopada 2023 [dostęp 2024-05-29]  (ang.).
  61. ↑ MonicaM. Paul MonicaM., Opinion: Why Dallas is the Best Choice for the FIFA World Cup 26 Final [online], SportsTravel, 19 grudnia 2023 [dostęp 2024-05-29]  (ang.).
  62. ↑ StephenS. Young StephenS., DFW's 10 Biggest Sports Events Ever [online], Dallas Observer [dostęp 2024-05-29]  (ang.).
  63. ↑ AlannaA. Quillen AlannaA., ATP Dallas Open Becoming a New Tradition, Puts North Texas on the Map [online], NBC 5 Dallas-Fort Worth, 9 lutego 2023 [dostęp 2024-06-07]  (ang.).
  64. ↑ Dallas | Encyclopedia.com [online], www.encyclopedia.com [dostęp 2024-06-06] .
  65. ↑ ElishaE. Fieldstadt ElishaE., Highest murder rates in the U.S. - The most deadly cities [online], www.cbsnews.com, 23 lutego 2022 [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  66. ↑ Office of Protocol – Sister Cities – World Affairs Council of Dallas/Fort Worth [online], www.dfwworld.org [dostęp 2021-01-15] .
Kontrola autorytatywna (miasto w Stanach Zjednoczonych):
  • PWN: 3890405
  • Britannica: place/Dallas
  • Universalis: dallas
  • БРЭ: 2628085
  • SNL: Dallas
  • Catalana: 0021303