Aratis

Aratis
herri edo hiri zeltiberiarra
Irudi gehiago
Administrazioa


Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Aragoi
Probintzia	Zaragozako probintzia
Aragoiko udalerria	Aranda de Moncayo
Geografia
Koordenatuak	41°34′59″N 1°47′06″W / 41.5831378°N 1.7849695°W / 41.5831378; -1.7849695

Demografia

Aratis edo Aratikos ^[1] hiri zeltiberiar bat izan zen, oppidum bat, egungo Aranda de Moncayo, Castejón muinoan, hiri nukleotik km 1 iparraldera, Aranda ibaiaren eskuinaldean, Euskal Herriko hegoaldeko muturretik oso gertu. K.a. VI. mendearen inguruan eraiki zen. K. a., eta Erromako armadak suntsitu zuen k.a. 74 eta 72 urteen artean, Irulegiko herrixkaren suntsiketaren garai bertsuan. Suntsiketa horretatik aurrera ez zen berriz populatua egon.

2016an, aztarnategia Kultura Intereseko Ondasun izendatu zuten "gune konplexu eta arkeologikoaren kategorian". ^[2] ^[3] ^[4]

Identifikazioa

19. mendearen amaieran aurkituriko txanpon batzuei esker, ARATIKOS izenarekin grabatuta (alfabeto zeltiberiarran), hiri honen existentzia ezagutzen da. 1950az geroztik, Antonio Beltrán Martínez edo Jürgen Untermann ikertzaileek Aratis izeneko hiri zeltiberiar batekin identifikatu zituzten txanpon haiek, eta hipotesia luzatu izan behar zela erromantzezko izen hauetako baten erreferentzia: Aranda de Moncayo, Arandiga edo Aranda de Dueroko. 20. mendearen amaieran egin zen identifikazio zehatza Aranda del Moncayotik hurbil dagoen Castejón muinoan kokatutako "Castejón I - El Romeral" aztarnategia zela tokia.

20. mendeko azken laurdenean, hain zuzen, indusketa irregular pribatuen bidez arpilaketa larriak gertatu ziren inguruan; 21. mendean nolabait konponduak Aratisko kaskoak, pieza ikusgarri batzuk, neurri batean Aragoira itzuli direlarik.

Erreferentziak

Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, gaztelaniazko wikipediako «Aratis» artikulutik itzulia izan da, 2021-11-30 data duen 1057843531 bertsioa oinarritzat hartuta. Sartze-datarik ez duten erreferentziak, edo 2021-11-30 baino lehenago datatuak, jatorrizko artikulutik ekarri dira itzulpenarekin batera.

↑ Vicente G. Olaya. (6 de diciembre de 2019). «Aratis, historia de un expolio con retroexcavadoras» El País.
↑ Aragón, Gobierno de. «DECRETO 43/2016, de 19 de abril, del Gobierno de Aragón por el que se declara el yacimiento arqueológico denominado Castejón I- El Romeral, sito en Aranda de Moncayo (Zaragoza), como bien de interés cultural, en la categoría de conjunto de interés cultural, zona arqueológica.» www.boa.aragon.es.
↑ admin. (2016-04-22). «Nueva declaración BIC en Aragón.» Turismo de Aragón.
↑ «El yacimiento Castejón I de Aranda de Moncayo, Bien de Interés Cultural» Aragón Digital.